Creëer een veilige setting – Een les uit Gedragsverandering vanuit kwetsbaarheid

In het boek Gedragsverandering vanuit kwetsbaarheid worden lessen getrokken uit de succesvolle aanpak van de YETS Foundation. De basis wordt gevormd door de ervaringen van de jongeren en coaches bij YETS. We zien zes dominante thema’s in de aanpak. Deze zijn vertaald naar 8 lessen over gedragsverandering en leiderschap in organisaties. In deze preview lichten de auteurs één van deze lessen toe.

Wat doet Yets?
Kwetsbare jongeren met het risico op maatschappelijk uitval worden door de YETS Foundation succesvol begeleid naar zelfstandig kunnen functioneren in de maatschappij. Langs de pijlers onderwijs, sport en sociale integratie krijgen de jongeren weer houvast en leren ze aan het roer te staan van hun eigen leven. YETS werkt hierbij met sportteams op scholen in aandachtswijken die op basis van een heldere visie begeleid worden door een coach die fungeert als rolmodel.

Een veilige setting
Om als coach te werken aan de ontwikkeling van de jongeren en aan de teamvorming is een veilige setting essentieel. Dat vraagt om vertrouwen: in de coach, in jezelf en in je teamgenoten. Dat vertrouwen is niet per definitie aanwezig. De deelnemers komen vaak binnen met weinig vertrouwen in zichzelf en in anderen, veelal veroorzaakt door allerlei negatieve ervaringen in hun jonge leven. Vanaf de start van het programma werken de coaches gericht aan het creëren van een veilige, open setting. Dat start bij het individu: kwetsbaar durven zijn en jezelf openstellen. Pas dan wordt duidelijk wat de jongeren nodig hebben. De coaches doen dit door vanaf de start het goede voorbeeld te geven, op te treden als rolmodel en (bijna) onvoorwaardelijk echte aandacht te geven.

Bij de start van het programma zijn de coaches open en zoeken ze actief toenadering tot de jongeren. In alles wat ze doen stralen ze uit: je bent welkom en ik wil je leren kennen. Het is de start van de opbouw van een vertrouwensband tussen coach en de jongeren, zodat de jongeren hun eigen verhaal kunnen en vooral durven te vertellen. Elkaar écht willen begrijpen en volledig open zijn: het is een essentiële, maar moeilijke stap. De jongeren geven zelf aan dat je die vroeg of laat moet zetten om door te kunnen groeien. Je kunt er niet onderuit: onder begeleiding zal je de confrontatie met jezelf aan moeten gaan.

Uiteindelijk resulteert dat in het grootste goed, aldus een van de jongeren: “Jezelf zijn. Je masker afzetten voor de buitenwereld. Dan zakken je frustraties en zakt je verdriet en probeer je te genieten. Dat betekent dat je kan huilen. Maar die kwetsbaarheid zorgt er ook voor dat coaches naar je toe kunnen om een gesprek te voeren. Dus dat helpt. Iemand weet wanneer je geholpen moet worden als je jezelf bent.”

Les: geef aandacht aan medewerkers in de vorm van tijd en energie, waardering en respect
De coaches geven vanaf de eerste dag échte aandacht aan de jongeren. Ze nemen de tijd om naar hen te luisteren en hen waar nodig te helpen. Dat doen de coaches bijna onvoorwaardelijk. Die aandacht staat aan de basis van een vertrouwensband die langzaamaan wordt opgebouwd en die nieuw gedrag stimuleert. YETS voorziet hiermee in een belangrijke sociale kernbehoefte van mensen (in een verandering). Mensen willen anderen vertrouwen, de omgeving als veilig en betrouwbaar zien en zich kwetsbaar kunnen opstellen (‘trusting’). Daaruit kunnen we meerdere lessen trekken, maar één daarvan is dat échte aandacht – in de vorm van tijd, energie en respect voor medewerkers – cruciaal is. Dat maakt dat medewerkers zich openstellen voor andere perspectieven. Want als medewerkers het gevoel hebben dat zij écht begrepen worden, dat er oprecht naar hen geluisterd wordt, dan ontstaat wederzijds vertrouwen en mentale ruimte om te werken aan verandering.

Wil je meer weten over wat organisaties kunnen leren van YETS? Lees dan het boek: Gedragsverandering vanuit kwetsbaarheid door onze collega’s Sjoerd Segijn, Judith Stuijt, Stefan Smit en Wouter ten Have.