Verdediging proefschrift Ernst Graamans: Beyond the Idea of Culture

Afgelopen dinsdag heeft Ernst Graamans zijn proefschrift met de titel Beyond the Idea of Culture: Understanding and Changing Cultural Practices in Business and Life Matters ten overstaan van de promotiecommissie succesvol verdedigd aan de School of Business en Economics van de Vrije Universiteit Amsterdam. Zijn onderzoek gaat over cultuurverandering, zowel binnen organisaties als daarbuiten. Ernst onderzocht professionele praktijken binnen zorginstellingen, maar ook het alternatieve overgangsritueel als interventie om meisjesbesnijdenis tegen te gaan.

In zijn proefschrift stelt hij het gebruik van cultuur als excuus aan de kaak. Tevens roept hij op tot het verkrijgen van een beter begrip van ‘culturele’ praktijken in context alvorens over te gaan tot het uitrollen van cultuurveranderprogramma’s. Hij deelt zijn ervaringen van zijn verdediging (die vanuit huis plaatsvond) in een bijzondere tijd.

Hoe heb je de verdediging en de aanloop ernaar toe ervaren?

Ik moet toegeven dat ik in de aanloop naar mijn verdediging best nerveus was. Zeker in het laatste jaar van een promotietraject werk je er gericht naartoe. Ik ben bijvoorbeeld ook wat vaker naar de verdedigingen van anderen wezen kijken bij ons in de aula. De rituelen rondom een promotieceremonie vind ik prachtig: de kleding, het gebed, de spreuken, de gelofte, de pedelstok.

En dan is het zo ver en ben ik bijna aan de beurt. Echter, door COVID-19 en de genomen maatregelen, lag mij een keus voor: mijn verdediging voor onbepaalde tijd uitstellen of zoeken naar een alternatieve vormgeving ervan. Ik ben dankbaar dat het sinds kort en zolang de maatregelen voortduren ook bij ons aan de Vrije Universiteit Amsterdam mogelijk is om je proefschrift online te verdedigen. Ik heb van die mogelijkheid gebruik gemaakt.

Hoe was het om dat op deze manier, anders dan normaal, te doen?

Ik wilde mijn promotietraject graag afsluiten, ook om mijn hoofd vrij te maken voor weer nieuwe onderzoekzoekstrajecten. En zoals inmiddels bij ons en andere universiteiten is gebleken, is het mogelijk om dat online op een inhoudelijk goede en plechtige manier te doen.

Mijn promotieonderzoek gaat over alternatieve overgangsrituelen om meisjesbesnijdenis tegen te gaan. Van een totaal andere orde natuurlijk, maar mijn verdediging was in wezen ook een ‘alternatief’ overgangsritueel. Dus voor mij staat deze manier van promoveren dan ook symbool voor het zoeken naar oplossingen.

Wat opviel was dat we, de opponenten en ik, tamelijk snel de diepte in gingen. En wat ik niet had verwacht was dat ik het heel jammer vond dat het zo snel voorbij was. Ik had nog veel meer anekdotes, verhalen en reflecties willen delen en bediscussiëren. Maar toen hoorde ik plotseling ….
Hora est!

De laudatio uitgesproken door een van mijn promotoren, prof.dr. W.D. ten Have, was hartvermarmend en ontroerde me. Maar ik hield me goed. De knuffel van mijn vrouw na afloop was intens en we deelden samen in het gevoel van trots. Maar ik hield me goed.

En toen kwamen er dus ineens berichtjes en filmpjes uit Kenia binnen waarin leden uit de Masai-gemeenschap mij feliciteerden met het behalen van mijn examen en vertelden dat zij erg trots op me waren. Ik hield me niet meer goed. Alle emoties van de afgelopen jaren kwamen los. Ik heb hartverscheurende verhalen gehoord van pijn, trauma’s en verdriet, maar ook hele mooie verhalen van hoop en liefde. Die verhalen op een respectvolle manier delen staat voorop. En als deze Masai vinden dat me dat is gelukt dan is dat het grootst mogelijke compliment.

Ernst, namens alle collega’s: van harte gefeliciteerd!