Veranderkundig opletten bij schulpen
Als je een houten balk of plank in de lengte doorzaagt, dan heet dat schulpen. Echt vakjargon voor houtbewerkers.
Van één balk wilde ik twee balkjes maken voor een tuinbank. Ik had de veranderkundige interventie op deze balk goed voorbereid: de balk was exact recht, hij was stevig vastgelegd, de zaaglijn was precies afgetekend en nagemeten (twee keer meten, één keer zagen), de dikte van de zaagsnede was meegeteld, de zaag lag op de liniaal en de stofafzuiging stond aan. Heel beheerst en rustig startte ik met zagen, goed kijkend naar de zaaglijn voor me en naar het resultaat van het zagen achter me. Niet te hard duwen, de interventie zijn werk laten doen. En toch klopte er iets niet.
Er gebeurde iets met het hout. In plaats van dat er twee gelijke, rechte delen ontstonden, krulden de twee delen van de balk tijdens het zagen als een rits open. In plaats van te stoppen, intervenieerde ik rustig door. Diep van binnen wist ik dat dit nooit het goede resultaat ging opleveren, maar gegeven de uitstekende voorbereiding nog in de naïeve hoop dat het wel goed zou komen. Het resultaat? Twee halve hoepels met een lengte van twee meter, onbruikbaar voor het beoogde doel! Ook voor organisaties geldt dat je een fout wellicht direct opmerkt, maar je kunt het niet zomaar herstellen.
Wat was er aan de hand? Er zat een enorme verborgen spanning in het hout. Op het eerste oog niet zichtbaar en toch… Na bestudering zag ik dat de nerven en groeilijnen heel groot en onregelmatig waren, sterk naar één kant gekromd. Waarschijnlijk is de boom hard gegroeid en topzwaar aan één kant geworden, waardoor alle boomspanning in de kromming is gaan zitten. Niet te zien en geen probleem, zolang je er geen transformaties of interventies op uitvoert die aan de spanning komen. Het hield zich allemaal net in stand. Vanaf een afstandje gezien was het waarschijnlijk een prachtig exemplaar.
Een enorme veranderkundige blunder: alleen oog hebben voor wat er aan de oppervlakte te zien was bij de boom. Alleen oog voor de interventies die ik wilde uitvoeren, maar waar een meer grondige bestudering van het object op z’n plaats was. Hoe lag de balk er nu écht bij, had ik nu échte aandacht?
Hoe vaak zien we dit niet in organisaties? Dat de effecten van een veranderkundige interventie totaal afwijken van wat je zou verwachten? Vaak veroorzaakt door spanningen die zich onder de oppervlakte van een organisatie of afdeling bevinden. Misschien zijn bomen en organisaties helemaal niet zo verschillend: hoe groot en oud zijn ze? Hoe hard zijn ze gegroeid? Hebben ze zijtakken en waar zijn de zwakke plekken in het hout? Organisaties die hard groeien, veel te verduren hebben gehad door omgevingsinvloeden en waar je stevig op wilt interveniëren, die vragen het ook om grondig bestudeerd te worden. Je kunt de zaag er immers maar één keer in zetten. Goed kijken onder de oppervlakte dus!
Door: Gilles Tenhaeff, adviseur bij TEN HAVE Change Management